رادیوتراپی (پرتودرمانی) چیست؟ راهنمای کامل درمان، مزایا و عوارض آن
معرفی رادیوتراپی
رادیوتراپی یا پرتودرمانی (Radiotherapy) یکی از روش‌های مؤثر و پیشرفته در درمان انواع سرطان‌هاست. در این روش، از اشعه‌های یونیزان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. هدف این درمان، تخریب سلول‌های غیرطبیعی بدن است بدون آنکه به بافت‌های سالم اطراف آسیب جدی برسد.
رادیوتراپی چگونه عمل می‌کند؟
در این روش، انرژی تابشی به DNA سلول‌های سرطانی آسیب می‌زند و از رشد و تقسیم آن‌ها جلوگیری می‌کند. به مرور زمان، سلول‌های سرطانی از بین می‌روند یا کوچک می‌شوند. پرتودرمانی ممکن است به‌صورت درمانی مستقل یا در ترکیب با شیمی‌درمانی، جراحی یا ایمنی‌درمانی انجام شود.
انواع رادیوتراپی
۱. رادیوتراپی خارجی (External Beam Radiotherapy)
در این روش، اشعه از دستگاهی در خارج از بدن به ناحیه‌ی تومور تابانده می‌شود. این نوع پرتودرمانی بیشترین کاربرد را در درمان سرطان دارد.
۲. رادیوتراپی داخلی (Brachytherapy)
در این روش، منبع تابش درون بدن و در نزدیکی تومور قرار داده می‌شود. معمولاً برای سرطان‌های رحم، پروستات یا سینه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایای رادیوتراپی
رادیوتراپی یکی از پرکاربردترین روش‌های درمان سرطان است و مزایای بسیاری دارد:
۱. تخریب هدفمند سلول‌های سرطانی
اشعه به‌صورت دقیق به بافت هدف تابانده می‌شود تا آسیب به سلول‌های سالم حداقل باشد.
۲. کاهش اندازه تومور قبل از جراحی
پرتودرمانی قبل از جراحی می‌تواند تومور را کوچک‌تر کرده و روند جراحی را آسان‌تر و ایمن‌تر کند.
۳. درمان مکمل پس از جراحی یا شیمی‌درمانی
پس از برداشتن تومور، ممکن است سلول‌های سرطانی ریز باقی مانده باشند. رادیوتراپی کمک می‌کند این سلول‌ها از بین بروند و خطر عود سرطان کاهش یابد.
۴. تسکین درد و علائم سرطان‌های پیشرفته
در بیماران مبتلا به سرطان‌های متاستاتیک، پرتودرمانی می‌تواند درد، خون‌ریزی یا فشار تومور را کاهش دهد و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
عوارض رادیوتراپی
مانند هر درمان دیگری، رادیوتراپی نیز ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. نوع و شدت عوارض بستگی به محل درمان، دوز اشعه و شرایط بیمار دارد.
عوارض شایع رادیوتراپی
- خستگی شدید و ضعف عمومی
- قرمزی و تحریک پوست در محل تابش
- ریزش مو (در ناحیه درمان)
- تهوع، بی‌اشتهایی و تغییر طعم غذا
- زخم یا خشکی دهان (در پرتودرمانی سر و گردن)
- تغییر در عملکرد دستگاه گوارش یا ادراری
عوارض دیررس (بلندمدت)
برخی بیماران ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها پس از درمان دچار تغییر در بافت پوست، فیبروز، ناباروری یا تغییرات هورمونی شوند.
راه‌های کاهش عوارض رادیوتراپی
با رعایت برخی نکات و همکاری با پزشک، می‌توان شدت عوارض پرتودرمانی را تا حد زیادی کاهش داد:
۱. تغذیه مناسب
مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، پروتئین و مایعات فراوان به بدن کمک می‌کند تا سریع‌تر ترمیم شود.
۲. استراحت کافی و خواب منظم
خستگی یکی از عوارض شایع پرتودرمانی است؛ بنابراین خواب کافی و استراحت کافی اهمیت زیادی دارد.
۳. مراقبت از پوست
ناحیه تابش را تمیز و خشک نگه دارید، از صابون‌های ملایم استفاده کنید و از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری نمایید.
۴. رعایت دقیق برنامه درمانی
تغییر خودسرانه در جلسات درمانی می‌تواند اثربخشی درمان را کاهش دهد. همیشه طبق برنامه پزشک پیش بروید.
۵. مشاوره با متخصص تغذیه یا روانشناس
پرتودرمانی ممکن است از نظر روحی و جسمی دشوار باشد؛ حمایت روحی و تغذیه‌ای به بهبود روند درمان کمک می‌کند.
جمع‌بندی
رادیوتراپی یا پرتودرمانی، یکی از مؤثرترین و ایمن‌ترین روش‌های درمان سرطان است. این روش با هدف از بین بردن سلول‌های سرطانی و جلوگیری از رشد مجدد آن‌ها به کار می‌رود. اگرچه ممکن است عوارضی مانند خستگی یا تحریک پوستی ایجاد کند، اما با رعایت نکات مراقبتی و توصیه‌های پزشک، می‌توان اثرات آن را به حداقل رساند و نتیجه مطلوبی از درمان گرفت.
نظرات کاربران