براکی‌تراپی (رادیوتراپی داخلی) نوعی از رادیوتراپی است که برای بهبود و درمان انواع سرطان مانند پروستات، سینه وسرو گردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علت نحوه انجام متفاوت پرتودرمانی در این روش، پزشک امکان استفاده از اشعه یونیزان با دوز بیشتر را دارد. با ما در این مقاله همراه شوید تا با عملکرد، مزایا و انواع براکی‌تراپی آشنا شوید.
براکی‌تراپی چیست؟
براکی تراپی یا رادیوتراپی داخلی به معنای استفاده از منابع رادیواکتیو در داخل یا نزدیکی بافت سرطانی مورد نظر است. این روش در مقایسه با رادیوتراپی خارجی، محل کوچکتری از بدن را با دوز بالاتر تحت درمان قرار می‌دهد. در نتیجه آسیب کمتری به دیگر بافت‌های سالم بدن می‌رساند. رادیوتراپی داخلی یک روش درمانی موضعی بوده و برای سرطان‌های سر و گردن، سینه، پروستات و چشم استفاده می‌شود. در صورتی که سلول‌های سرطانی در سراسر بدن گسترش پیدا کرده باشند، براکی‌تراپی انتخاب مناسبی نخواهد بود.
انواع رادیوتراپی داخلی
پرتودرمانی داخلی بر اساس نوع توده سرطانی و همچنین شدت آن میتواند به انواع مختلفی تقسیم شود. به طور کلی براکی‌تراپی به دو صورت دائمی و یا موقتی انجام می‌شود.
براکی‌تراپی موقت
در صورتی که مواد رادیواکتیو توسط سوند (لوله‌ای انعطاف پذیر که در داخل بدن قرار می‌گیرد) در بافت موردنظر قرار داده شوند و پس از مدتی از بدن خارج شوند، براکی‌تراپی موقت انجام شده است. در این حالت با اعمال اشعه یونیزان پرانرژی در مدت زمان کوتاه (HDR) یا اشعه یونیزان کم‌انرژی در مدت زمان بیشتر (LDR) درمان انجام می‌شود.
براکی‌تراپی دائمی
همچنین ممکن است براکی‌تراپی توسط جای‌گذاری ایمپلنت (اندازه دانه برنج) در نزدیکی بافت مورد نظر انجام شود. این تراشه برای مدت طولانی در بدن باقی می‌ماند تا زمانی که مواد خاصیت رادیواکتیویته خود را از دست دهند.
ابزار مورد نیاز برای براکی‌تراپی
ایمپلنت موردنیاز عموماً به صورت کپسوله شده در بدن جای‌گذاری می‌شود که به آن “دانه‌ی رادیواکتیو” گفته می‌شود. به این معنا که مواد رادیواکتیو درون پوششی از فلزات متفاوت (ید، پالادیم، سزیم و ایریدیم) قرار می‌گیرند. این امر سبب می‌شود تا از پخش مواد رادیواکتیو به دیگر نقاط بدن پیشگیری شود و در نتیجه عوارض جانبی کاهش یابد. برای اطمینان از محل درست قرارگیری از روش‌های تصویربرداری مانند اسکن CT و یا اولتراسوند استفاده می‌شود. سپس به کمک یک کامپیوتر میزان اشعه و مدت زمان لازم تشعشع محاسبه می‌شود.
آماده‌سازی پیش از رادیوتراپی داخلی
پیش از انجام رادیوتراپی داخلی علاوه بر معاینات فیزیکی پزشک لازم است موارد مختلفی را انجام دهید.
- اسکن‌های مختلف مانند MRI و CT
- آزمایش خون
- در برخی موارد انجام الکتروکاردیوگرام
- رژیم غذایی سبک چندین روز قبل از عمل
تفاوت براکی‌تراپی با دوزهای مختلف
در براکی‌تراپی با دوز بالا (HDR) شامل 10 تا 20 دقیقه پرتودرمانی در هر جلسه است، در حالی که در براکی‌تراپی دوز پایین (LDR) به 20 تا 50 ساعت زمان لازم است تا شدت پایین اشعه جبران شود. همچنین براکی‌تراپی پالسی (PDR) نیز وجود دارد که در آن برخلاف دو روش قبلی، اشعه به طور یکسره استفاده نمی‌شود بلکه در بازه‌های زمانی خاصی متناوبا نشر می‌کند. هر یک از انواع براکی‌تراپی با توجه به شرایط بیمار انتخاب می‌شوند.
چنانچه بیمار تحت براکی‌تراپی با دوز بالا قرار گیرد، همان روز و یا در طی زمان کوتاهی میتواند مرخص شود. در حالی که برای براکی‌تراپی با دوز کم لازم است که بیمار تا چندین روز تحت درمان باشد تا یک جلسه درمانی را کامل کند. در نتیجه بیمار باید در مرکز درمانی تحت نظر باشد.
عوارض جانبی براکی‌تراپی
رادیوتراپی داخلی مانند بسیاری از روش‌های درمانی میتواند سبب بروز عوارض جانبی مختلفی شود که در ادامه لیستی از آن‌ها را مشاهده می‌نمایید.
- ورم و کبودی
- خونریزی یا احساس درد در ناحیه درمان
- بی‌اختیاری ادرار و خونریزی مقعدی (سرطان‌های ناحیه تناسلی)
- اسهال
- سردرد
- بی‌حالی و استفراغ
- سرفه و مشکلات تنفسی
تعداد جلسات و زمان براکی‌تراپی
برای براکی‌تراپی LDR حدوداً یک هفته نیاز به بستری شدن در مرکز درمانی وجود دارد در حالی که نوع HDR پس از یک یا دو جلسه درمان (هرکدام حدود 20 دقیقه) به اتمام می‌رسد. همچنین در براکی‌تراپی موقت ممکن است بدن شما برای مدتی اشعه نوری نشر کند. به همین علت بهتر است از ملاقات با دیگر افراد (کودکان و افراد باردار) در این بازه زمانی اجتناب نمایید. اشعه ایمپلنت‌های دائمی معمولاً فواصل زیادی را از بدن طی نمی‌کنند، در نتیجه احتمال انتقال مواد رادیواکتیو به دیگر افراد بسیار کم است. با این حال بهتر است از نزدیکی با افراد آسیب‌پذیر خودداری نمایید.
مراقبت‌های پس از براکی‌تراپی
زمانی که باید ایمپلنت HDR یا LDR از بدن بیمار خارج شود، لازم است با برخی موارد آشنا باشید تا از خطرات احتمالی پیشگیری نمایید.
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک جهت کاهش درد
- کاهش فعالیت‌های فیزیکی شدید برای چند هفته
- خودداری از تماس مستقیم با افراد سالم برای مدت زمان مشخص
- رعایت رژیم غذایی سالم
- اجتناب از برقراری رابطه جنسی به مدت پیشنهاد شده توسط پزشک
تا زمان بهبودی کامل لازم است چکاپ‌های منظمی را دنبال کنید تا در صورت تشدید هر یک از علائم ذکر شده به درمان آن بپردازید.
کلام آخر
براکی‌تراپی از جمله روش‌های رادیوتراپی است که در آن مواد رادیواکتیو در نزدیکی بافت سرطانی قرار داده می‌شوند. انواع براکی‌تراپی بسته به نوع و مرحله سرطان توسط پزشک تجویز می‌شود. این روش یک درمان موضعی به حساب می‌آید و در نتیجه سبب تخریب سلول‌های سالم نخواهد شد.
نظرات کاربران