سرطان مری دهمین سرطان شایع در جهان است. این بیماری از بافت‌های مری شروع می‌شود و ممکن است به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کند. یکی از نکات مهم در این سرطان، تشخیص به‌موقع آن است؛ زیرا بسیاری از افراد تنها زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته رسیده است متوجه آن می‌شوند. عوامل متعددی در ابتلا به سرطان مری نقش دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.
سرطان مری چگونه به وجود می‌آید؟
این سرطان در مری به وجود می‌آید، مری یک مجرای توخالی طولانی است که از گلو به معده می‌رود. مری به انتقال مواد غذایی از پشت گلو به معده کمک کرده و سبب هضم آن می‌شود. سرطان مری میتواند در هر نقطه از آن رخ دهد. نرخ بروز این بیماری در مناطق جغرافیایی مختلف متفاوت است. در برخی مناطق، نرخ بالاتر این سرطان ممکن است به مصرف بیش از حد دخانیات و الکل یا عادات غذایی خاص و چاقی نسبت داده شود.
سرطان مری زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های سرطانی در بافت مری شروع به تکثیر کنند و در نهایت تومور تشکیل شود. این بیماری تهاجمی است و سرعت رشد بالایی دارد، اما بسیاری از افراد تا زمانی که سرطان گسترش پیدا نکرده است، متوجه علائم آن نمی‌شوند. دلیل این امر آن است که مری خاصیت کشسانی داشته و در صورت وجود تومور به خوبی احساس نمی‌شود. پس از گذشت مدتی ممکن است بیمار مشکلاتی را در بلع احساس کند.
انواع سرطان مری
این سرطان بر اساس نوع سلول‌های درگیر شده، طبقه‌بندی می‌شود. نوع سرطان روش‌های درمانی مناسب با آن را مشخص می‌نماید. به طور کلی دو نوع سرطان مری وجود دارد:
- آدنوکارسینوم: شایع ترین نوع این سرطان است که در بافتی ایجاد می‌شود که مخاط تولید می‌کند. این مخاط بلع را آسان می‌نماید. در این نوع، معمولاً قسمت تحتانی مری تحت تأثیر قرار میگیرد.
- کارسینوم سلول سنگ‌فرشی: این سرطان از سلول‌های سنگ‌فرشی که مری را می‌پوشانند شروع می‌شود. سرطان مری سلول سنگ‌فرشی معمولاً قسمت‌های فوقانی و میانی مری را درگیر می‌کند.
همچنین انواع دیگری از این سرطان شامل کارسینوم سلول کوچک، سارکوم، لنفوم، ملانوم و کوریوکارسینوم وجود دارند که احتمال ابتلا به آن‌ها بسیار کم است.
دلایل ابتلا به سرطان مری
متخصصان علت دقیق ابتلا به سرطان مری را نامشخص می‌دانند، اما عوامل خطری که احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهند اینگونه بیان می‌نمایند:
- مصرف دخانیات: این مورد شامل استعمال سیگار و استفاده از تنباکو بدون دود می‌شود. همچنین مصرف زیاد مشروبات الکلی خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد.
- چاقی: اضافه وزن یا چاقی مزمن ممکن است باعث التهاب مری شود.
- ویروس پاپیلومای انسانی HPV : (HPV) یک ویروس رایج است که میتواند باعث تغییرات بافتی در تارهای صوتی و دهان و دست‌ها، پاها و اندام تناسلی شود.
- سابقه سرطان: افرادی که سرطان گردن یا سر داشته‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان مری هستند.
- سایر اختلالات: سرطان مری با برخی شرایط نادر و یا ارثی مرتبط است. چنانچه سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان وجود داشته باشد، باید مراقبت‌های بیشتری در این باره انجام شود.
- در معرض قرار گرفتن با برخی از مواد شیمیایی: افرادی که برای مدت طولانی در معرض ترکیبات خطرناک مانند حلال‌های خشک‌شویی قرار می‌گیرند، ریسک بیشتری در ابتلا به آن دارند.
سرطان مری و رفلاکس معده
یکی از عواملی که افراد مختلف را در رابطه به ابتلا به سرطان مری نگران می‌کند، رفلاکس معده است. اسفنکتر تحتانی مری وظیفه سفت کردن مری پس از انتقال غذا به معده را بر عهده دارد. هنگامی که این مجرا ضعیف است، اسید معده به قسمت پایینی مری می‌رود و باعث احساس سوزش و رفلاکس اسید می‌شود. رفلاکس اسید، زمانی که فقط یک وضعیت دوره‌ای باشد و به طور موقت رخ دهد، خطر ابتلا به سرطان معده یا مری را افزایش نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. با این حال، زمانی که رفلاکس اسید مزمن و طولانی شود، مری به طور مرتب در معرض اسید معده قرار میگیرد. این وضعیت میتواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد. رفلاکس اسید مزمن، بیماری رفلاکس معده به مری نامیده می‌شود.
علائم سرطان مری
مشکل در بلع اولین علامتی است که افراد باید به آن توجه نمایند. علائم دیگر عبارت‌اند از:
- درد در گلو یا کمر، پشت استخوان سینه یا بین تیغه‌های شانه
- استفراغ یا سرفه خونی
- سوزش سردل
- گرفتگی صدا یا سرفه مزمن
- کاهش وزن ناخواسته
توجه داشته باشید که سرطان مری به طور معمول بسیار سریع رشد می‌کند. مری بسیار انعطاف پذیر است و با رشد تومور در اطراف آن منبسط می‌شود. به همین دلیل است که افراد اغلب تا زمانی که سرطان گسترش نیافته است، علائمی ندارند.
روش‌های تشخیص سرطان مری
متأسفانه فقط 25 درصد از افراد مبتلا به این سرطان قبل از گسترش سرطان تشخیص داده می شوند. به همین دلیل لازم است جهت بررسی و تشخصی زودهنگام، تست‌های غربالگری را به موقع انجام دهید. پزشک متخصص درباره علائم و سابقه پزشکی بیمار سؤالاتی را می‌پرسد تا احتمال و میزان ابتلا به سرطان را پیش‌بینی نماید. همچنین انجام برخی تست‌ها به بررسی دقیق‌تر این بیماری کمک می‌کند:
بلع باریم
پزشک از طریق اشعه ایکس مری را مورد بررسی قرار می‌دهد. برای این منظور لازم است بیمار مایعی حاوی باریم را بنوشد. باریم مشاهده مری را در عکس اشعه ایکس آسان می‌نماید.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
با استفاده از اسکن CT می‌توان تصاویری دقیق از جزئیات و شرایط مری به دست آورد. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا تومورها به قفسه سینه و شکم بیمار گسترش یافته است یا خیر.
ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD)
از یک لوله انعطاف‌پذیر نازک به نام آندوسکوپ برای مشاهده داخل مری استفاده می‌شود. با استفاده از آندوسکوپ پزشک میتواند سراسر مجرای مری را به کمک یک دوربین مشاهده نماید و در نتیجه هرگونه شرایط غیرطبیعی را بررسی کند.
سونوگرافی آندوسکوپی مری
در این روش امواج صوتی تصاویری از داخل مری بیمار ثبت می‌کند. پزشک متخصص ممکن است این آزمایش را به عنوان بخشی از EGD انجام دهد.
اشعه ایکس قفسه سینه
به دلیل طولانی بودن مجرای مری می‌توان از بررسی قفسه سینه به شرایط آن پی برد. عکس‌برداری با اشعه ایکس از اندام‌ها و استخوان‌های داخل قفسه سینه در تشخیص میزان گسترش بیماری مؤثر است.
بیوپسی
در طول معاینات مختلف، ممکن است یک بخش کوچک از بافت مری برای بررسی بیشتر زیر میکروسکوپ، برداشته شود. این نمونه‌برداری امکان تشخیص انواع سرطان مری را با دقت بالایی امکان‌پذیر می‌کند.
گسترش سرطان به بخش‌های دیگر بدن ( متاستاز )
به طور کلی سرطان به سه حالت میتواند در بدن پخش شود. سرطان میتواند از طریق بافت، سیستم لنفاوی و خون گسترش یابد:
- بافت: سرطان از جایی که شروع شده است با رشد به بافت‌های مناطق مجاور گسترش می‌یابد.
- سیستم لنفاوی: سلول سرطانی با ورود به سیستم لنفاوی پخش می‌شود. غدد لنفاوی جهت کنترل و حفظ سیستم ایمنی بدن در سراسر بدن وجود دارند.
- خون:توده سرطانی از محل تشکیل با ورود به خون گسترش می‌یابد. از آنجایی که رگ‌های خونی در تمام بدن وجود دارند، سرعت انتقال بیماری از این طریق از دو مورد پیشین بیشتر خواهد بود.
راه‌های درمان
درمان سرطان مری به مرحله و شدت آن بستگی دارد. گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:
جراحی
جراحی رایج‌ترین روش درمانی برای سرطان مری در مراحل اولیه است. این مورد شامل برداشتن قسمت یا بیشتر مری و بافت اطراف آن است. جراحان با بالا کشیدن بخشی از معده به سمت قفسه سینه و گردن، مری جدیدی ایجاد می‌کنند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی (رادیوتراپی) با هدف قرار دادن پرتو پرانرژی به سمت تومور، سلول‌های سرطانی را از بین برده و یا سبب کاهش اندازه آن‌ها می‌شود. پزشک متخصص ممکن است از پرتودرمانی به عنوان درمان کمکی قبل یا بعد از جراحی استفاده کند. خود این روش به دو صورت قابل انجام است، پرتودرمانی خارجی و پرتودرمانی داخلی.
پرتودرمانی خارجی
به کمک یک دستگاه که با بدن تماسی ندارد، پرتوهای یونیزان اشعه ایکس به قسمتی از مری که تومور در آن تشخیص داده شده است تابانده می‌شود. شدت و میزان تابش پرتو با توجه به مرحله سرطان تنظیم می‌شود.
پرتودرمانی داخلی
در صورتی که لازم باشد پرتوها با شدت بیشتری به سلول سرطانی تابانده شوند، می‌توان از این روش بهره برد. زیرا در رادیوتراپی داخلی، مواد مؤثر در داخل بافت مری یا نزدیک آن قرار داده می‌شوند و درنتیجه درمان به صورت موضعی قابل اجرا خواهد بود.
شیمی‌درمانی
در این روش داروهای متناسب با شرایط بیمار به او تجویز می‌شود. مصرف داروها عملکرد و رشد سلولی را مختل می‌کند و درنتیجه تکثیر DNA توده سرطانی به وجود آمده، با مشکل روبرو خواهد شد.
تشریح زیر مخاطی آندوسکوپی (ESD)
جراحان ممکن است از ESD برای درمان سرطان مری در مراحل اولیه که هنوز پیشرفته نشده است، استفاده کنند.
لیزر درمانی آندوسکوپی
این درمان علائم را در زمانی که تومورها مری را مسدود کرده باشند، کاهش می‌دهد. زیرا در این صورت عمل بلع برای بیمار بسیار سخت خواهد بود.
درمان فتودینامیک (PDT)
درمان فتودینامیک تومورها را با داروهایی به نام “حساس کننده نور” از بین می‌برد. نور این داروها را فعال کرده و یک واکنش شیمیایی ایجاد می‌کند تا سلول سرطانی را ضعیف کند.
درمان هدفمند
برخی از سلول‌های سرطانی مری حاوی مقدار زیادی پروتئین HER2 هستند. این پروتئین به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. در درمان هدفمند، پزشک متخصص سرطان مری را با داروهایی که پروتئین‌های HER2 را هدف قرار می‌دهند، درمان می‌کند.
ایمونوتراپی
در اثر ابتلا به سرطان مری، سیستم ایمنی بدن به شدت تحت‌تأثیر قرار گرفته و بدن ضعیف می‌شود. در این درمان، پاسخ سیستم ایمنی بدن بیمار به سلول‌های سرطانی مری بازیابی می‌شود.
پیشگیری از سرطان مری
از آنجایی که دلیل مشخصی برای بروز سرطان مری بیان نشده است، نمی‌توان راه‌حلی قطعی جهت پیشگیری از این بیماری ارائه کرد. اما با انجام برخی موارد می‌توان ریسک ابتلا را کاهش داد و به طور کلی سلامت عمومی را تقویت کرد. برای مثال اگر دچار رفلاکس معده مزمن هستید و یا سابقه خانوادگی سرطان دارید، بهتر است به پزشک متخصص جهت انجام تست‌های غربالگری مراجعه نمایید. پزشک ممکن است از یک EGD برای انجام غربالگری استفاده نماید.
عوارض درمان سرطان مری
جراحی سرطان مری ممکن است عوارض جانبی قابل توجهی مانند تهوع و استفراغ یا سوزش سر دل را به همراه داشته باشد. برخی از افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند، در بلع غذادچار مشکل می‌شوند. در این صورت سرطان باعث کاهش وزن می‌شود، زیرا بیمار نمی‌تواند غذا را به درستی قورت دهد. درمان ممکن است سرطان را از بین ببرد، اما همچنان بافت مری آسیب‌دیده باشد. در این صورت بهتر است با مشورت پزشک متخصص، از وعده‌های غذایی با حجم کم و یا مکمل‌های غذایی استفاده نمایید.
عود دوباره سرطان مری
در صورت تشخیص به‌موقع و درمان موفقیت‌آمیز سرطان مری، لازم است همچنان نکات مراقبتی را رعایت کنید. زیرا احتمال برگشت و رشد مجدد توده سرطانی وجود دارد. برای کاهش این احتمال باید مواردی را رعایت نمایید:
- محدود کردن الکل
- اجتناب از دخانیات
- دنبال کردن عادات غذایی مناسب
- تناسب اندام
- انجام منظم چکاپ‌های پزشکی
کلام آخر
سرطان مری یکی از سرطان‌های رایج است که بسیاری از افراد را در سنین مختلف درگیر می‌کند. با توجه به ساختار انعطاف پذیر مجرای مری تشخیص علائم تشکیل توده دشوار است، در نتیجه لازم است با انجام تست‌های غربالگری و بررسی سلامت عمومی بدن، احتمال درمان موفقیت‌آمیز این بیماری را افزایش دهید.
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف نوشیدنی‌های داغ مانند چای، احتمال ابتلا به این سرطان را تا ۹۰ درصد در مقایسه با نوشیدن همان مقدار به صورت سرد یا ولرم افزایش می‌دهد. زیرا در این حالت بافت مری تحریک می‌شود.
نظرات کاربران