تومورهای بدخیم سر و گردن عموماً به سلول‌های سرطانی تشکیل شده در دهان، گلو، سینوس‌ها و غدد بزاقی اطلاق می‌شوند. این تومورها انواع مختلفی دارند؛ اما در بسیاری از موارد مانند علائم و روش‌های مدیریت آن اشتراکاتی دارند. همچنین به طور کلی احتمال ابتلا به این بیماری در مردان دو برابر زنان است. با ما در این مقاله همراه باشید تا با روش‌های تشخیص و درمان انواع سرطان سر و گردن آشنا شوید.
انواع تومورهای سر و گردن
تومورهای سر و گردن بسته به محل رشد در بدن انواع مختلفی دارند که در ادامه لیستی از آن‌ها را مشاهده می‌نمایید.
- استزیونوروبلاستوما: بسیار نادر بوده و در حفره بینی تشکیل می‌شود. می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد؛ اما عموماً در سنین 50 و 60 بروز می‌کند.
- سرطان کف دهان: این نوع در زیر زبان به وجود می‌آید و با احساس زخم یا برآمدگی در آن محل تشخیص داده می‌شود.
- سرطان لب: در پوست لب تشکیل می‌شود و ممکن است در هر قسمتی از آن به وجود آید. اگرچه تشکیل توده در قسمت پایینی لب رایج‌تر است.
- تومورهای بینی و پارانازال: این نوع سرطان در مجرای اصلی بینی به وجود می‌آید.
- کارسینوم نازوفارنکس: پشت بینی و بالای گلو محلی به نام نازوفارنکس وجود دارد که به تشکیل توده در آن محل کارسینوم نازوفارنکس گفته می‌شود.
- تومورهای غدد بزاقی: بدن انسان شامل سه جفت غده بزاقی اصلی است که تشکیل توده در هر یک از آن‌ها ممکن است.
- سرطان پوست سر و گردن: به طور معمول در اثر در معرض بودن با نور خورشید به مدت طولانی به وجود می‌آید.
- سرطان کام نرم: در اثر ایجاد توده در قسمت بالایی پشت دهان این نوع سرطان ایجاد می‌شود.
- سرطان حنجره: تشکیل سلول‌های سرطانی در گلو یا حنجره مرتبط با این مورد هستند.
- سرطان لوزه: لوزه‌ها نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن و مبارزه با عوامل بیرونی دارند. در صورت ایجاد توده سرطانی این امر دچار مشکل خواهد شد.
در مورد رادیوتراپی سرطان زبان و لب نیز بخوانید!
علت ابتلا به سرطان سر و گردن
به طور کلی در اثر تغییر DNA سلول‌های بدن و رشد غیرمعمول آن‌ها توده‌های سرطانی به وجود می‌آیند. این تغییر سبب می‌شود که سلول‌های بدن به طور نامنظمی رشد کنند و در نقاط مختلف بدن تجمع پیدا کنند. اگرچه علت دقیق این امر مشخص نیست، اما عوامل مختلفی وجود دارند که ریسک تشکیل تومورهای سر و گردن را افزایش می‌دهند. برای مثال استفاده از دخانیات و مصرف نوشیدنی‌های الکلی احتمال ابتلا به سرطان سر و گردن را افزایش می‌دهد. یکی دیگر از عوامل در معرض قرار گرفتن با ویروس HPV است. این ویروس از طریق فعالیت‌های جنسی منتقل می‌شود و در بسیاری از افراد عارضه خاصی به وجود نمی‌آورد؛ اما در برخی افراد سبب تشکیل سلول‌های سرطانی می‌شود. همچنین تشعشع نور خورشید به پوست و تنفس هوای آلوده نرخ ابتلا به تومورهای سر و گردن را افزایش می‌دهد.
روش‌های تشخیص
پس از بررسی‌های اولیه و به دست آوردن تاریخچه پزشکی فرد بیمار، پزشک ممکن است هر یک از موارد زیر را برای تشخیص دقیق‌تر مورد استفاده قرار دهد.
- تصویربرداری مانند اسکن CT و اسکن MRI
- بیوپسی
- سیتولوژی لایه‌برداری
درمان تومورهای سر و گردن
با توجه به نوع توده سرطانی و همچنین محل آن درمان‌های متفاوتی برای سرطان های سر و گردن پیشنهاد می‌شود. انتخاب صحیح نوع درمان تاثیر زیادی بر تسریع بهبود شرایط بیمار و کاهش عوارض جانبی دارد.
جراحی تومورهای سر و گردن
جراحی یک روش تهاجمی جهت حذف توده سرطانی سر و گردن است. چنانچه تومور پیشرفت زیادی نداشته باشد و در یک محل از بدن قرار گرفته باشد، جراحی گزینه مناسبی برای خارج کردن آن خواهد بود. این روش گاهی همراه با سایر روش‌های درمانی به طور ترکیبی استفاده می‌شود.
پرتودرمانی تومورهای سر و گردن
استفاده از اشعه پرانرژی ایکس جهت درمان توده‌های سرطانی پرتودرمانی (رادیوتراپی) نام دارد. فرد بیمار به دو صورت می‌تواند در معرض رادیوتراپی قرار گیرد؛ رادیوتراپی خارجی و داخلی. همچنین برای درمان تومورهای سر و گردن پزشک ممکن است از یک پوشش(کلاه) بر روی سر بیمار استفاده نماید. این پوشش کمک می‌کند که محل مورد نظر به طور دقیق طراحی ،محاسبه و درمان شود.
پرتودرمانی خارجی
در پرتودرمانی خارجی فرد بیمار بر روی یک تخت قرار گرفته و پرتوهای اشعه ایکس به بدن او تابانده می‌شود. این پرتوها قابل دید نیست و همچنین دستگاه برخوردی با فرد بیمار ندارد.
پرتودرمانی داخلی
در صورتی که لازم باشد درمان به طور موضعی و با شدت بیشتری انجام شود، پرتودرمانی داخلی پیشنهاد می‌شود. در این روش مواد رادیواکتیو نزدیک تومور مورد نظر قرار داده می‌شود و پس از زمان مشخصی از بدن خارج می‌شود.
شیمی‌درمانی تومورهای سر و گردن
استفاده از قرص و داروهای شیمیایی می‌تواند به صورت خوراکی و یا وریدی به بیمار تجویز شود. این روش بر عملکرد رشد سلولی تومور سرطانی سر و گردن تاثیرگذار است.
درمان دارویی هدفمند
دسته خاصی از داروها وجود دارند که در شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند. این داروها فقط باعث تخریب سلول‌های سرطانی شده و در نتیحه آسیب به بافت‌های سالم را به حداقل می‌رسانند. مکانیسم عمل آن‌ها به صورت پوشاندن گیرنده‌های سلولی رشد و یا آنزیم‌های مسئول گسترش توده سرطانی تعریف می‌شود.
علائم تومورهای سر و گردن
تومورهای سر و گردن عموماً با احساس زخم مزمن و درد درناحیه گلو تشخیص داده می‌شوند؛ اما با توجه به محل ایجاد تومور این علائم می‌توانند متفاوت باشند.
سرطان دهان و حنجره:
- احساس برآمدگی در گردن
- حس درد و سوزش دائمی در گلو
- سرفه خونی
- گرفتگی صدا
- لق شدن دندان‌ها
- تجربه درد مزمن هنگام بلع
سرطان بینی:
- خونریزی از بینی
- گرفتگی مداوم بینی
دیگر علائم:
- گوش درد
- کاهش وزن غیرارادی
پیشگیری از سرطان سر و گردن
با انجام امور مختلفی می‌توانید نرخ ابتلا به تومورهای سر و گردن را کاهش دهید. برای مثال بهتر است از مصرف دخانیات پرهیز کرده و استفاده از نوشیدنی‌های الکی را تا حد امکان کاهش دهید. همچنین پس از مشورت با پزشک متخصص خود، واکسن HPV را دریافت نمایید. استفاده از کرم ضد آفتاب و وسایل محافظتی در برابر آفتاب می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان‌های پوستی را کاهش دهد. توجه به این نکته ضروری است که تشخیص زودهنگام انواع تومور نرخ موفقیت در درمان را افزایش می‌دهد در نتیجه بهتر است به طور منظم چکاپ‌های پزشکی را دنبال نمایید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
چنانچه هر یک از علائم گفته شده را در خود احساس می‌کنید و یا تغییر خاصی در ناحیه سر و گردن شما به وجود آمده است، بهتر است هرچه زودتر به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
کلام آخر
تومورهای سر و گردن انواع مختلفی داشته که درمان هرکدام با توجه به محل تشکیل انتخاب می‌شود. لازم است با بهبود سبک زندگی و همچنین بررسی و توجه به علائم ابتلا به سرطان سر و گردن، ریسک ابتلا به آن را کاهش داده و در نتیجه سلامت خود را ارتقا دهید.
منبع : mayoclinic.org
نظرات کاربران