سرطان روده بزرگ از پوشش داخلی روده بزرگ ایجاد می‌شود. آزمایش‌های غربالگری و درمان‌هایی وجود دارند که پولیپ‌های پیش سرطانی را شناسایی و حذف می‌کنند. اگر این سرطان درمان نشود، ممکن است به سایر نواحی بدن سرایت کند. در ادامه مقاله، به علائم، علل، راه‌های تشخیص و شیوه‌های درمان آن خواهیم پرداخت. برای آشنایی با این موارد تا انتهای این مقاله، همراه ما باشید.
سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان کولون یا سرطان روده بزرگ در پوشش داخلی روده بزرگ شروع می‌شود. این نوع سرطان معمولاً از پولیپ‌ها یا زائده های خاصی در دیواره روده بزرگ نشات می‌گیرند. پزشکان، آزمایش‌های غربالگری انجام می‌دهند که به تشخیص پولیپ‌های پیش سرطانی قبل از تبدیل شدن به تومورهای سرطانی کمک می‌کند.
این سرطان، در صورت‌عدم تشخیص و درمان، ممکن است به سایر نقاط بدن گسترش یابد. با کمک آزمایش‌های غربالگری، درمان زودهنگام و روش‌های جدید درمان، تعداد کمتری در نتیجه سرطان روده بزرگ جان خود را از دست می‌دهند.
دیواره روده بزرگ از لایه‌های مختلفی از غشای مخاطی، بافت و ماهیچه تشکیل شده است. سرطان کولورکتال در لایه مخاطی، داخلی‌ترین پوشش روده بزرگ شروع می‌شود. این سلول‌ها مسئول تولید و آزادسازی مخاط و سایر مایعات هستند. در صورتی که این سلول‌ها جهش یا تغییری داشته باشند، می‌توانند پولیپ‌های روده بزرگ را ایجاد کنند.
با گذشت زمان، پولیپ‌های روده بزرگ ممکن است به سرطان تبدیل شوند. این تبدیل معمولاً حدود ۱۰ سال زمان می‌برد. در صورت‌عدم شناسایی و درمان، سرطان از طریق لایه بافت، ماهیچه و لایه بیرونی روده بزرگ به رشد خود ادامه می‌دهد. همچنین، می‌تواند از طریق غدد لنفاوی و عروق خونی به سایر مناطق بدن منتقل شود.
در مورد سرطان معده نیز بخوانید!
علائم سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان کولون ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و اگر علامتی بروز کند معمولا جدی گرفته نمی‌شود. به این دلیل که برخی از نشانه‌های سرطان کولون شبیه علائم بیماری‌های کمتر جدی است. نشانه‌های شایع سرطان کولون عبارتند از:
وجود خون رو یا داخل مدفوع
اگر بعد از مدفوع، متوجه خون در توالت شدید، یا اگر مدفوع قرمز تیره یا روشن به نظر می‌رسد، با پزشک مشورت کنید. باید به خاطر داشته باشید خون در مدفوع به این معنی نیست که شما سرطان کولون دارید. عوامل دیگر مانند: هموروئید یا خوردن برخی از موادغذایی مانند چغندر، ممکن است ظاهر مدفوع شما را تغییر دهد. اما همیشه بهتر است هر زمان که متوجه خون در مدفوع یا روی مدفوع خود شدید با پزشک مشورت کنید.
تغییرات مداوم در عادات مدفوع (نحوه دفع مدفوع)
اگر یبوست و یا اسهال مداوم دارید، یا اگر احساس می‌کنید هنوز بعد از رفتن به دستشویی نیاز به دفع مدفوع دارید، با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
درد شکم
اگر درد شکمی بدون علت شناخته شده دارید که از بین نمی‌رود یا درد زیادی دارد، با پزشک صحبت کنید. بسیاری ازعوامل ممکن است باعث درد شکم شوند، اما اگر شکم درد غیرعادی یا مکرر دارید، همیشه بهتر است با پزشک مشورت کنید.
نفخ شکم
مانند درد شکم، چیزهای زیادی وجود دارد که ممکن است در شما احساس نفخ ایجاد کند. اگر نفخ شکم بیش از یک هفته طول کشید، بدتر شد یا علائم دیگری مانند استفراغ یا خون در مدفوع خود دارید، با پزشک مشورت کنید.
کاهش وزن غیرقابل توضیح
این کاهش قابل توجه وزن بدن شما زمانی است که سعی در کاهش وزن ندارید، اما ناگهان دچار کاهش وزن می شوید.
استفراغ
اگر به طور دوره‌ای بدون دلیل مشخص استفراغ کرده‌اید یا در عرض ۲۴ ساعت زیاد استفراغ کرده اید، با پزشک صحبت کنید.
خستگی و احساس تنگی نفس
اینها علائم کم خونی هستند. کم خونی ممکن است نشانه سرطان کولون نیز باشد. در صورت مشاهده این علائم بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.
علل ابتلا به سرطان روده
سرطان کولون، مانند سایر انواع سرطان، ناشی از رشد و تقسیم غیرقابل کنترل سلول‌ها است. در بدن هر فرد، سلول‌ها به صورت طبیعی رشد و تقسیم می‌شوند و در نهایت فرآیندی به نام آپوپتوز یا مرگ سلولی را تجربه می‌کنند. این فرآیند باعث حفظ سلامت بدن می‌شود. اما در این سرطان، سلول‌های پوششی روده بزرگ و راست روده حتی بعد از انتهای مرحله طبیعی خود و مرگ، به رشد و تقسیم می‌پردازند. این سلول‌های سرطانی ممکن است از پولیپ‌های روده بزرگ به وجود آیند.
علت دقیق پولیپ‌های پیش سرطانی روده بزرگ که به سرطان روده بزرگ تبدیل می‌شوند، هنوز توسط پژوهشگران پزشکی مشخص نشده است. اما آن‌ها می‌دانند که وجود برخی عوامل خطر می‌تواند احتمال ابتلا به پولیپ‌های پیش سرطانی و سرطان روده بزرگ را در افراد افزایش دهد.
این عوامل خطر شامل شرایط پزشکی خاص، از جمله عوامل ارثی و عوامل مرتبط با سبک زندگی می‌شوند. اما داشتن یک یا چند عامل خطر برای این سرطان به معنای قطعی ابتلا به این بیماری نیست. این فقط بیانگر افزایش خطر می‌باشد. درک عوامل خطر می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید آیا باید با پزشک درباره خطر ابتلا به کولون مشورت کنید.
عوامل خطر سبک زندگی
برخی از عادات سبک زندگی جزو عوامل خطر برای سرطان کولون به حساب می‌آیند که عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن: استفاده از محصولات تنباکو، از جمله کشیدن سیگارو جویدن تنباکو و سیگارهای الکترونیکی، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهد.
- مصرف زیادالکل: به طور کلی، بایدافراط در نوشیدنی‌های حاوی الکل را حذف کرد. حتی مصرف متوسط الکل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
- چاقی: خوردن غذاهای پرچرب و پرکالری ممکن است بر وزن تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
- عادات غذایی: رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده را به دو وعده در هفته محدود کنید.
- ورزش نکردن: هر نوع فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.
عوامل خطرآفرین بالینی
شرایط بالینی که خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- بیماری التهابی روده: افرادی که دارای شرایطی مانند کولیت اولسراتیو مزمن و کولیت کرون هستند که باعث التهاب در پوشش روده می‌شوند، ممکن است بیشتر در خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ باشند. اگر بیماری التهابی روده داشته باشید که بیش از هفت سال طول بکشد و قسمت‌های بزرگی از روده بزرگ را تحت تاثیر قرار دهد، خطر افزایش می‌یابد.
- شرایط ارثی: برخی شرایط مانند سندرم لینچ و پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش دهند.
- سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ و سایر انواع سرطان: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده سرطان کولورکتال داشته باشد، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. اعضای نزدیک خانواده شامل والدین بیولوژیکی، خواهر و برادران هستند. اگر یکی از اعضای بیولوژیکی خانواده قبل از ۴۵ سالگی به سرطان روده بزرگ مبتلا شود، خطر فرد ممکن است بیشتر باشد.
- سابقه خانوادگی پولیپ: اگر والدین، خواهر و برادر دارای پولیپ پیشرفته باشند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش یابد.
- پولیپ‌های متعدد: افرادی که دارای پولیپ‌های متعدد روده بزرگ هستند، از جمله آدنوم‌ها، پولیپ‌های دندانه‌دار یا انواع دیگر پولیپ‌ها، اغلب بیشتر در معرض خطر ابتلا به پولیپ و سرطان کولون هستند.
پیشگیری از سرطان کولون
سرطان روده بزرگ قابلیت پیشگیری جزئی دارد. با رعایت پرهیز از عوامل خطر احتمال ابتلا کاهش می‌یابد و شامل موارد ذیل است:
- اجتناب از مصرف تنباکو: استفاده از سیگار و محصولات تنباکویی با افزایش خطر ابتلا به این سرطان مرتبط است. بنابراین، بهتر است که از مصرف تنباکو خودداری کنید.
- مصرف مشروبات الکلی: مصرف زیاد و مفرط الکل نیز با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ مرتبط است. بهتر است مصرف مشروبات الکلی را محدودو یا ترک کنید.
- حفظ وزن سالم: چاقی و اضافه وزن با افزایش خطر سرطان روده بزرگ مرتبط است. با حفظ وزن سالم، از جمله انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و تغذیه مناسب، می‌توانید خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهید.
- رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی غنی از فیبر و کنترل مصرف غذاهای فرآوری شده، گوشت قرمز و غذاهای پرچرب می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. همچنین، مصرف قهوه ممکن است باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ شود.
- پیگیری سابقه پزشکی خانوادگی: اگر در خانواده شما سابقه سرطان روده بزرگ وجود دارد، بهتر است با پزشک خود در ارتباط باشید و سابقه پزشکی خانوادگی خود را به او اطلاع دهید. این اطلاعات می‌تواند در تعیین زمان و نحوه غربالگری سرطان روده بزرگ مفید باشد.
تشخیص سرطان روده بزرگ
پزشکان از چندین آزمایش برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده می‌کنند. آن‌ها عبارتند از:
- شمارش کامل خون (CBC)
- پانل متابولیک جامع (CMP)
- سنجش آنتی ژن کارسینوامبریونیک (CEA)
- اشعه ایکس
- توموگرافی کامپیوتری اسکن(CT SCAN)
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET SCAN)
- سونوگرافی
- بیوپسی
انواع آزمایش غربالگری
تست‌های غربالگری رایج برای سرطان روده بزرگ عبارتند از:
- کولونوسکوپی: این آزمایش، رایج‌ترین و قابل اطمینان‌ترین روش برای تشخیص سرطان روده بزرگ است. در این روش، پزشک با استفاده از یک دستگاه انعطاف‌پذیر به نام کولونوسکوپ، داخل روده بزرگ و راست روده را بررسی می‌کند و می‌تواند پولیپ‌ها، تومورها و زخم‌ها را تشخیص دهد و در صورت لزوم نمونه‌برداری انجام دهد.
- آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT): این آزمایش برای تشخیص خون پنهان در مدفوع استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از مدفوع بیمار بررسی می‌شوند تا خونی که ممکن است با چشم غیر قابل رویت باشد را تشخیص دهند.
- آزمایش خون مخفی مدفوع مبتنی بر گایاک (gFOBT): این آزمایش نیز برای تشخیص خون پنهان در مدفوع استفاده می‌شود. این آزمایش به دنبال وجود خونی در مدفوع است که ممکن است به چشم معمولی قابل رویت نباشد.
- آزمایش DNA مدفوع: این آزمایش بررسی نشانه‌های جهش ژنتیکی و محصولات خونی در مدفوع است. با تحلیل DNA موجود در مدفوع، می‌توان تغییراتی که ممکن است نشان دهنده وجود سرطان روده بزرگ باشند را تشخیص داد.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر: در این روش، از یک دستگاه انعطاف‌پذیر به نام سیگموئیدوسکوپ برای بررسی داخل روده بزرگ و راست روده استفاده می‌شود.
- کولونوسکوپی مجازی: در این روش از اشعه ایکس برای تشخیص پولیپ‌ها، تومورها و زخم‌ها در روده بزرگ و راست روده استفاده می‌شود. تصاویری که به وسیله این روش ایجاد می‌شوند، توسط پزشک بررسی می‌شوند.
مراحل سرطان روده بزرگ
پزشکان برای مرحله‌بندی سرطان کولورکتال از سیستم مرحله‌بندی TNM استفاده می‌کنند. این سیستم توسط کمیته مشترک سرطان آمریکا توسعه یافته است و شامل سه عامل: T، N و M است. عوامل سیستم مرحله‌بندی TNM عبارتند از:
- T (تومور): نشان می‌دهد چقدر سرطان به دیواره روده بزرگ گسترش یافته است. مقادیر مختلف T می‌توانند از T۰ (عدم وجود تومور) تا T۴ (گسترش تومور به بافت‌ها و اندام‌های مجاور) باشند.
- N (نود): نشان می‌دهد سرطان به چه میزان به غدد لنفاوی نزدیک گسترش یافته است. مقادیر مختلف N می‌توانند از N۰ (عدم گسترش به غدد لنفاوی) تا N۳ (گسترش به چهار یا بیشتر غدد لنفاوی) باشند.
- M (متاستاز): نشان می‌دهد آیا سرطان به نواحی دیگر بدن منتقل شده است یا نه. مقادیر M می‌توانند M۰ (عدم متاستاز) یا M۱ (متاستاز به اندام‌ها و غدد لنفاوی دور) باشند.
با استفاده از این عوامل، پزشکان، می‌توانند سرطان روده بزرگ را در پنج مرحله مختلف مرحله‌بندی کنند:
- مرحله ۰: سلول‌های غیرطبیعی یا پیش سرطانی در دیواره داخلی روده بزرگ وجود دارند.
- مرحله ۱: سرطان به دیواره روده بزرگ رشد کرده است، اما به غدد لنفاوی نزدیک گسترش نیافته است.
- مرحله ۲: سرطان به دیواره روده بزرگ گسترش یافته است، اما به غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده است. مرحله ۲ دارای سه زیرمرحله (IIA، IIB و IIC) است که براساس میزان گسترش سرطان به دیواره روده بزرگ و غدد لنفاوی تفکیک می‌شوند.
- مرحله ۳: سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است. مرحله ۳ نیز دارای سه زیرمرحله (IIIA، IIIB و IIIC) است که براساس میزان گسترش سرطان به غدد لنفاوی و تعداد غدد لنفاوی متاثر تفکیک می‌شوند.
- مرحله ۴: سرطان به اندام‌ها و غدد لنفاوی دور از روده بزرگ گسترش یافته است. در این مرحله، سرطان به نواحی دور از روده بزرگ مانند کبد، ریه‌ها و استخوان‌ها منتقل می‌شود.
روش های درمان سرطان روده
پزشکان، در درمان سرطان روده بزرگ از روش‌ها و رویکردهای مختلف استفاده می‌کنند. معمولاً درمان سرطان روده بزرگ با جراحی آغاز می‌شود که در آن تومور و بخش‌های مبتلا شده از روده بزرگ برداشته می‌شوند. انواع جراحی عبارتند از:
پولیپکتومی: در این روش، پولیپ‌های سرطانی که در دیواره روده بزرگ شکل گرفته‌اند، جراحی می‌شوند و برداشته می‌شوند.
کولکتومی جزئی: در این جراحی، بخشی از روده بزرگ از جمله تومور و بخشی از بافت سالم اطراف آن برداشته می‌شود. سپس بخش‌های سالم روده بزرگ با استفاده از یک روش به نام آناستوموز دوباره به هم وصل می‌شوند.
جراحی با کولوستومی: در این نوع جراحی، بخش مبتلا به تومور روده بزرگ برداشته می‌شود، اما امکان وصل کردن بخش‌های سالم روده وجود ندارد. به جای آن، روده به یک سوراخ در دیوار شکم منتقل می‌شود و مدفوع در یک کیسه جمع می‌شود.
درمان غیر جراحی
علاوه بر جراحی، پزشکان، ممکن است درمان‌های کمکی را قبل یا بعد از جراحی استفاده کنند. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
شیمی درمانی: در این روش، از داروهای شیمی درمانی برای کاهش اندازه تومورها و کنترل علائم سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود.
درمان هدفمند: این نوع درمان بر روی ژن‌ها، پروتئین‌ها و بافت‌هایی تمرکز دارد که در رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی روده بزرگ نقش دارند. پزشکان، اغلب از نوعی درمان هدفمند به نام درمان آنتی‌بادی مونوکلونال استفاده می‌کنند. در این درمان، از آنتی‌بادی‌هایی که در آزمایشگاه تولید شده‌اند و به سلول‌های سرطانی یا سلول‌هایی که رشد سلول‌های سرطانی را تشدید می‌کنند، متصل می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها به سلول‌های سرطانی اتصال یافته و آن‌ها را از بین می‌برند.
پرتودرمانی سرطان روده بزرگ: در این روش از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی به روشی غیر تهاجمی استفاده می شود. اغلب، پرتودرمانی برای افزایش اثربخشی با شیمی درمانی ترکیب می شود. این روش که به عنوان کمورادیاسیون شناخته می شود، ممکن است قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور و راحت تر برداشتن آن یا بعد از جراحی برای کمک به جلوگیری از عود استفاده شود.
اگرچه پرتودرمانی به طور کلی به عنوان یک درمان مستقل برای سرطان روده بزرگ استفاده نمی شود، اما اگر به دلیل خطرات بالقوه یا عوارض جانبی، جراحی توصیه نشود، ممکن است مورد توجه قرار گیرد. پرتودرمانی همچنین می تواند به کاهش برخی از علائم سرطان روده بزرگ مانند درد، خونریزی و مشکل در حرکات روده کمک کند. در نهایت، اگر تومور روده بزرگ به سایر اندام ها یا بافت ها مانند کبد گسترش یافته باشد، می توان از پرتودرمانی برای هدف قرار دادن آن نواحی استفاده کرد.
در مورد رادیوتراپی تومور روده بزرگ نیز بخوانید!
کلام پایانی
در این مقاله، به صورت کامل تمام نکات مربوط به سرطان کولون را مورد بررسی دقیق قرار دادیم. با انواع روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان نیز آشنا شدیم. همچنین، علائم، علل و عوامل خطر مختلف این سرطان را نیز مورد بررسی قرار دادیم. انتظار می‌رود با مطالعه این مقاله، پاسخ تمام سوال‌های خود را پیدا کرده باشید.
سوالات متداول
آزمایش غربالگری سرطان زمانی که علائم یا نشانه‌های سرطان را ندارید، سرطان را بررسی می‌کند. اگر آزمایش غربالگری شما ناهنجاری‌ها را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را توصیه کند.
نظرات کاربران