سرطان دهانه رحم از رشد غیرطبیعی سلول‌های بدن در گردنه رحم ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند پس از تشکیل در این ناحیه به سایر نقاط بدن نیز گسترش پیدا کند. جهت پیشگیری و درمان به موقع این سرطان لازم است با دلایل ابتلا، علائم و روش‌های تشخیص آن آشنا شوید. به این منظور با ما تا انتهای مقاله همراه شوید.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم به معنای رشد سلول‌های غیرطبیعی است که از دهانه رحم شروع می‌شود. دهانه رحم قسمت پایینی رحم است که به واژن متصل می‌شود. گونه‌های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی که HPV نیز نامیده می‌شوند، در ایجاد این بیماری نقش دارند. HPV یک عفونت شایع است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. هنگامی که فرد در معرض HPV قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی او معمولاً از آسیب رساندن ویروس جلوگیری می‌کند. با این حال، در درصد کمی از افراد، ویروس HPV سال‌ها زنده مانده و منجر به تشکیل سلول‌های سرطانی خواهد شد.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) : غربالگری منظم با استفاده از تست پاپ اسمیر (Pap smear) و تست HPV می‌تواند به تشخیص زودتر و درمان سرطان دهانه رحم کمک کند.
دلایل ابتلا به سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم زمانی شروع می‌شود که DNA سلول‌های سالم در دهانه رحم دچار تغییراتی می‌شوند. DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که وظایف و تقسیم سلولی را مدیریت می‌کند. زمانی که فرد دچار سرطان می‌شود، این دستورالعمل‌ها با مشکلاتی مواجه شده و در نتیجه آن نظم و تعداد آن‌ها از حالت تعادل خارج می‌شود. در اثر ازدیاد سلول‌های سرطانی، تومور تشکیل می‌شود که می‌تواند به بافت‌های سالم بدن حمله کند و آن‌ها را از بین ببرند. با گذشت زمان، سلول‌ها می‌توانند جدا شوند و به سایر قسمت‌های بدن نیز گسترش یابند.
بیشتر سرطان‌های دهانه رحم توسط HPV ایجاد می‌شوند. HPV یک ویروس رایج است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. برای اکثر بانوان، ویروس هرگز مشکلی ایجاد نمی‌کند و معمولاً خود به خود از بین می‌رود. با این حال، برای برخی، این ویروس می‌تواند تغییراتی در سلول‌ها ایجاد کند و منجر به سرطان شود.
انواع سرطان دهانه رحم
این بیماری بر اساس نوع سلولی که سرطان در آن شروع می‌شود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. انواع اصلی سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:
سرطان سلول سنگ‌فرشی
این نوع از سرطان در سلول‌های نازک و مسطح به نام سلول‌های سنگ فرشی شروع می‌شود. سلول‌های سنگ‌فرشی قسمت بیرونی دهانه رحم را می‌پوشانند. بیشتر سرطان‌های دهانه رحم، کارسینوم سلول سنگ‌فرشی هستند.
آدنوکارسینوم
این نوع سرطان در سلول‌های غده ستونی شکل که کانال دهانه رحم را پوشانده‌اند شروع می‌شود. گاهی اوقات، هر دو نوع سلول در سرطان دهانه رحم نقش دارند. به‌ندرت، سرطان در سایر سلول‌های دهانه رحم رخ می‌دهد.
علائم سرطان دهانه رحم
زمانی که سرطان دهانه رحم شروع می‌شود، ممکن است علائمی ایجاد نکند. اما پس از پیشرفت و رشد سرطان، علائم و نشانه‌های مختلفی ظاهر می‌شود که در ادامه به آن اشاره شده است:
- خونریزی واژینال بعد از مقاربت، در طی دوران قاعدگی یا پس از یائسگی
- خونریزی قاعدگی که شدیدتر از حالت طبیعی باشد و بیشتر از حد معمول طول کشد
- ترشحات آبکی و خونی واژن که ممکن است بافت غیرطبیعی داشته و یا دارای بوی بد باشد
- درد لگن یا درد هنگام مقاربت
در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرمعمول لازم است به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
روش‌های تشخیص
آزمایش‌های غربالگری می‌توانند به تشخیص سرطان دهانه رحم و سلول‌های پیش سرطانی که ممکن است روزی به سرطان تبدیل شوند، کمک کند. پیشنهاد می‌شود که غربالگری سرطان دهانه رحم و تغییرات پیش سرطانی از سن 21 سالگی آغاز شود. این آزمایش ها لازم است هر چند سال یک بار تکرار شوند.
تست‌های غربالگری عبارت‌اند از:
تست پاپ اسمیر
در طی آزمایش پاپ اسمیر، متخصص و تیم پزشکی سلول‌های دهانه رحم بیمار را در آزمایشگاه بررسی می‌نمایند تا سلول‌هایی که به نظر متفاوت هستند بررسی شوند. تست پاپ می‌تواند سلول‌هایی را که خطر سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند، شناسایی کند.
آزمایش HPV
آزمایش HPV آزمایش سلول‌های دهانه رحم برای بررسی عفونت با هر یک از انواع HPV است که به احتمال زیاد منجر به سرطان دهانه رحم می‌شود.
در صورت معاینه و بررسی بیشتر، لازم است آزمایش‌های دیگری همراه با معاینه کامل دهانه رحم انجام شود. برای بررسی علائم سرطان از یک ابزار بزرگ‌نمایی ویژه به نام کولپوسکوپ استفاده می‌شود. در طول معاینه کولپوسکوپی، پزشک نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم را برای بررسی‌های آزمایشگاهی بر می‌دارد. برای دریافت نمونه، ممکن است تست‌های زیر مورد نیاز باشد:
تست‌های تصویربرداری
در این تست‌ها، تصاویری از دهانه رحم به دست می‌آید که می‌تواند محل و اندازه توده را نشان دهد. این تست‌ها شامل اشعه ایکس، MRI، اسکن CT و (PET) است.
بیوپسی
از یک ابزار تیز برای برداشتن نمونه‌های کوچک بافت دهانه رحم استفاده می‌شود. با نمونه‌برداری پزشک می‌تواند هرگونه تغییرات غیرطبیعی در بافت دهانه رحم را رصد کند.
کورتاژ اندوسرویکال
از یک وسیله کوچک قاشقی شکل به نام “کورت” یا یک برس نازک برای تراشیدن نمونه بافتی از دهانه رحم استفاده می‌شود. اگر نتایج این تست‌ها موردی را نشان دهد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری لازم باشد.
حلقه سیم الکتریکی
از یک سیم برقی نازک و کم ولتاژ برای گرفتن نمونه بافت کوچک استفاده خواهد شد. برای کاهش هر گونه ناراحتی در طول عمل، ناحیه موردنظر بی‌حس می‌شود. این آزمایش به عنوان LEEP نیز شناخته می‌شود.
بیوپسی مخروطی
به آن conization نیز می‌گویند، روشی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا لایه‌های عمیق‌تری از سلول‌های دهانه رحم را برای آزمایش بگیرد. بیوپسی مخروطی اغلب در بیمارستان انجام می‌شود.
درمان سرطان دهانه رحم
درمان سرطان دهانه رحم به عوامل مختلفی مانند مرحله سرطان، سلامت عمومی بدن و دیگر شرایط بیمار بستگی دارد. ممکن است از جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از این سه استفاده شود.
جراحی
سرطان‌هایی که فراتر از دهانه رحم گسترش پیدا نکرده باشند، معمولاً با جراحی درمان می‌شوند. اندازه سرطان، مرحله آن و قصد بارداری، تعیین می‌کند که کدام عمل برای شما بهترین است. گزینه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جراحی برای از بین بردن سرطان
برای توده سرطانی که در مراحل اولیه تشخیص داده شده و هنوز پیشرفت نکرده است، ممکن است بتوان تمام سرطان را با بیوپسی مخروطی از بین برد. این روش شامل بریدن یک قطعه مخروطی شکل از بافت دهانه رحم و عدم آسیب به سایر نقاط دهانه رحم است. این روش برای افرادی که قصد بارداری دارند، مناسب است.
جراحی برای برداشتن دهانه رحم
در این روش دهانه رحم و برخی از بافت‌های اطراف آن برداشته می‌شود. رحم پس از این روش باقی می‌ماند، بنابراین در صورت تمایل فرد می‌تواند باردار شود.
جراحی برای برداشتن دهانه رحم و رحم
اکثر سرطان‌های دهانه رحم که به خارج از این ناحیه از بدن گسترش نیافته‌اند، با جراحی درمان می‌شوند. این مورد شامل برداشتن دهانه رحم، رحم، بخشی از واژن و غدد لنفاوی مجاور است. این روش اغلب می‌تواند سرطان را درمان کرده و از بازگشت آن جلوگیری کند. اما برداشتن رحم باردار شدن را غیرممکن می‌کند.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی اشعه ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی اغلب با شیمی‌درمانی به عنوان درمان اولیه برای سرطان‌های دهانه رحم که فراتر از دهانه رحم رشد کرده‌اند، استفاده می‌شود. همچنین در صورت افزایش خطر عود دوباره سرطان، پس از جراحی نیز می‌توان از آن استفاده کرد.
پرتودرمانی می‌تواند به دو صورت انجام شود:
پرتودرمانی خارجی
در پرتودرمانی خارجی از یک دستگاه رادیوتراپی در خارج از بدن استفاده می‌شود. پرتو نوری به محل دهانه رحم تابانده می‌شود تا سلول سرطانی از بین رود.
براکی‌تراپی
پرتودرمانی داخلی، براکی‌تراپی نامیده می‌شود. در این روش دستگاهی پر از مواد رادیواکتیو در داخل واژن بیمار قرار می‌گیرد تا بتوان درمان را به صورت موضعی و با شدت بیشتری از پرتوها اجرا کرد.
شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی از داروهای مختلفی جهت از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. برای سرطانی که به خارج از دهانه رحم گسترش یافته است، دوزهای کم شیمی درمانی اغلب با پرتودرمانی ترکیب می‌شود. دوزهای بالاتر ممکن است برای کمک به کنترل علائم سرطان بسیار پیشرفته توصیه شود.
راه‌های پیشگیری سرطان دهانه رحم
جهت کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم لازم است مواردی را رعایت نمایید.
- واکسن HPV: دریافت واکسن برای جلوگیری از عفونت HPV ممکن است خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌های مرتبط با HPV را کاهش دهد.
- تست پاپ اسمیر: تست پاپ می تواند شرایط پیش‌سرطانی دهانه رحم را تشخیص دهد. پیشنهاد می‌شود که آزمایش پاپ تست روتین را از سن ۲۱ سالگی شروع کنید و هر چند سال یک بار آن را تکرار کنید.
- رابطه جنسی کنترل شده: با انجام اقداماتی برای جلوگیری از عفونت‌های مقاربتی خطر ابتلا به سرطان رحم و دهانه رحم را کاهش دهید. به این منظور لازم است از با استفاده از اقدامات محافظتی، رابطه جنسی ایمن و کم‌خطری را داشته باشید.
- کاهش مصرف دخانیات: استفاده زیاد از سیگار و مصرف مشروبات الکلی می‌تواند نحوه رشد سلولی را مختل نماید.
کلام آخر
سرطان دهانه رحم از جمله سرطان‌های ناحیه تناسلی بانوان است که بسیاری از افراد را درگیر می‌کند. اصلی‌ترین عامل ابتلا به این بیماری ویروس HPV است که در صورت تشخیص سریع به راحتی قابل درمان است. به این منظور لازم است چکاپ و تست‌های غربالگری را به طور مرتب انجام دهید.
منبع : Mayo Clinic
این موضوع بسته به نوع و شدت سرطان برای هر فرد متفاوت است. عموماً روش‌های درمانی که آسیب زیادی به دستگاه تناسلی نمی‌رساند، بارداری در آینده را برای بیمار ممکن می‌کند.
نظرات کاربران